نشانه های پرکاری تیروئید در زنان چیست؟
نشانه های خاص زنان در پرکاری تیروئید چیست؟
در زنان، پرکاری تیروئید بهدلیل تعامل مستقیم هورمونهای تیروئید با محور جنسی زنانه (Hypothalamus–Pituitary–Ovarian axis) و چرخه قاعدگی، چند تظاهر بالینی دارد که یا مختص زنان است یا در زنان برجستهتر از مردان دیده میشود.
نشانههای عمومی پرکاری تیروئید (در هر دو جنس)
ابتدا پایه را بگوییم تا مشخص شود علائم خاص زنان کداماند:
-
کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد
-
تپش قلب، تاکیکاردی، آریتمی
-
اضطراب، تحریکپذیری، بیخوابی
-
لرزش ظریف دست
-
احساس گرمای شدید، تعریق بالا
-
ضعف عضلانی پروگزیمال
-
مدفوع شل و افزایش دفعات دفع
اینها مشترکاند. اما در زنان چند مسیر فیزیولوژیک خاص فعال میشود.
نشانههای اختصاصی یا برجستهتر در زنان
1. اختلالات قاعدگی (شایعترین علامت اختصاصی)
پرکاری تیروئید باعث تغییرات مستقیم در GnRH، LH، FSH و استروژن میشود.
در نتیجه زنان با علائم زیر مراجعه میکنند:
-
کم شدن خونریزی قاعدگی (Hypomenorrhea)
-
کاهش فرکانس پریود (Oligomenorrhea)
-
حتی قطع پریود (Amenorrhea) در موارد شدید
-
تخمکگذاری نامنظم و بیثبات
دلیل: افزایش T3/T4 → کاهش SHBG → تغییر استروژن آزاد → مهار تخمکگذاری.
2. افزایش خطر ناباروری
زنان مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است:
-
تخمکگذاری غیرقابل پیشبینی داشته باشند
-
فاز لوتئال ناکافی پیدا کنند
-
کیفیت اندومتر برای لانهگزینی ضعیف شود
حتی اگر پریود وجود داشته باشد، دورههای بدون تخمکگذاری (Anovulatory cycles) شایعاند.
3. سقط مکرر در بارداری
پرکاری کنترلنشده خطر:
-
سقط
-
زایمان زودرس
-
پرهاکلامپسی
-
IUGR
را افزایش میدهد. این مورد کاملاً مختص زنان است.
4. نشانههای ظاهری که در زنان چشمگیرتر دیده میشوند
به دلیل حساسیت بیشتر بافتهای پوستی و بافت همبند به T3:
-
نرمی بیشازحد پوست
-
تعریق شدید در ناحیه سینه و کمر
-
ناخنهای خیلی شکننده
-
کم پشت شدن مو بهصورت diffuse، نه الگوی مردانه
-
نازک و صاف شدن موها
این تغییرات در زنان بیشتر جلب توجه میکنند.
5. کاهش تحمل گرما در حد غیرطبیعی
زنان مبتلا معمولاً میگویند:
-
«همه سردشان است من داغم.»
-
«حتی در زمستان نمیتوانم لباس زیاد بپوشم.»
بهخاطر افزایش متابولیسم پایه و اتساع عروقی است.
6. درد پستان و حساسیت بیش از حد
پرکاری تیروئید باعث افزایش حساسیت بافت پستان به تغییرات استروژنی میشود. بنابراین:
-
درد دورهای شدیدتر
-
سنگینی پستانها
-
گاهی ترشح شفاف
این علامت در مردها تقریباً وجود ندارد.
7. بدتر شدن بیماریهای خودایمنی زنان
چون زنان زمینه خودایمنی بیشتری دارند، پرکاری تیروئید ناشی از گریوز میتواند همزمان باعث فعال شدن یا بدتر شدن موارد زیر شود:
-
ریزش موی آلوپسی آرهآتا
-
لوپوس
-
ویتیلیگو
-
سندرم شوگرن
در مردها این همزمانی بهاندازه زنان دیده نمیشود.
8. مشکلات روانشناختی شدیدتر
زنان نسبت به تغییرات هورمونهای تیروئید حساسترند:
-
اضطراب شدید
-
گریه کردنهای بیدلیل
-
احساس تپش قلب همراه حمله پانیک
-
تحریکپذیری بالا
-
کاهش تحمل استرس
این تفاوت در مطالعات هورمون جنسی–تیروئید ثابت شده است.
علائم تخصصی که فقط با ارزیابی علمی مشخص میشود
9. افزایش SHBG و تغییر نسبت استروژن
SHBG در پرکاری افزایش پیدا میکند →
استروژن کل بالا میرود ولی استروژن آزاد کاهش یا بیثبات میشود →
→ نتیجه: اختلال پریود + نوسان خلقی.
10. کاهش کیفیت زندگی جنسی به دلایل هورمونی
در پرکاری، میل جنسی در برخی زنان زیاد و در برخی کم میشود.
افزایش میل جنسی بهدلیل افزایش متابولیسم، اما کاهش آن بهدلیل اختلال محور جنسی–تیروئید رخ میدهد.
در صورت بروز هرگونه علائم، با پزشک محترم مشورت نمایید.
هر تغییری از آگاهی آغاز میشود.
همراه شما در مسیر بهبود با رویکرد تغذیه و پزشکی فانکشنال در کتونیا.
زهرا گوهری | متخصص تغذیه و رژیم درمانی (ت 11070)
متخصص تغذیه و سبک زندگی در پلتفرم کتونیا
مشاهده پروفایل من در کتونیا (با خانم گوهری بیشتر آشنا شوید • سبک زندگی کتونیا)