دیده شده که قند ناشتا بالاتر از قند2 ساعته ست، چرا این اتفاق میفته؟
1 پسندیده
۱️⃣ تفاوت بین قند ناشتا و قند ۲ ساعته بعد از غذا
-
قند ناشتا (Fasting Blood Glucose): بعد از حداقل ۸ ساعت نخوردن غذا اندازه‌گیری می‌شود. نشان‌دهنده میزان گلوکز پایه در خون است.
-
قند ۲ ساعته بعد از غذا (Postprandial Glucose – PPG): بعد از مصرف وعده غذایی و گذشت حدود ۲ ساعت اندازه‌گیری می‌شود. نشان‌دهنده نحوه پاسخ بدن به قند و انسولین است.
۲⃣ چرا ممکن است قند ناشتا بالاتر از قند ۲ ساعته باشد؟ 
الف) دیابت یا پیش‌دیابت ناشتا (Impaired Fasting Glucose – IFG)
-
در این حالت، کبد به درستی پاسخ انسولین را نمی‌دهد و گلوکز تولید می‌کند حتی وقتی ناشتا هستید.
-
بعد از غذا، انسولین تازه ترشح می‌شود و قند خون کنترل می‌شود، پس ممکن است قند ۲ ساعته کمتر از قند ناشتا باشد.
ب) پدیدهٔ سحرگاهی (Dawn Phenomenon) 
-
صبح زود (معمولاً بین ۳ تا ۸ صبح) هورمون‌هایی مثل کورتیزول، هورمون رشد و آدرنالین ترشح می‌شوند.
-
این هورمون‌ها باعث افزایش تولید گلوکز توسط کبد می‌شوند.
-
نتیجه: قند ناشتا صبحگاهی بالاتر از حد انتظار، حتی گاهی از قند ۲ ساعته بعد از صبحانه هم بیشتر است.
ج) اثر هورمون‌های دیگر و چرخه شبانه روزی
-
انسولین در طول شب کمی کمتر حساس عمل می‌کند.
-
کبد در طول شب گلوکز آزاد می‌کند تا انرژی مغز و بدن تأمین شود.
۳️⃣ جمع‌بندی علمی
-
قند ناشتا بالاتر از قند ۲ ساعته غیرمعمول نیست و به مکانیسم‌های شبانه‌روزی و پاسخ انسولین بستگی دارد. -
این حالت ممکن است در افراد پیش‌دیابتی یا دیابتی شایع‌تر باشد.
-
قند ناشتا و قند ۲ ساعته هر دو اطلاعات متفاوتی از متابولیسم بدن می‌دهند و برای تشخیص دیابت مهم هستند.
باسلام و احترام
سؤالی که مطرح کردید، یکی از پدیده‌های نسبتاً رایج در بررسی قند خون است و می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در حالت طبیعی انتظار داریم قند خون ناشتا کمتر از قند ۲ ساعته (بعد از صرف غذا یا محلول قندی در تست تحمل گلوکز) باشد، اما اگر قند ناشتا بالاتر از قند ۲ ساعته باشد، معمولاً دلایل خاصی پشت آن وجود دارد:
دلایل احتمالی بالاتر بودن قند ناشتا نسبت به قند ۲ ساعته:
1. پدیده سحرگاهی (Dawn Phenomenon):
در ساعات اولیه صبح (معمولاً بین ۳ تا ۸ صبح)، بدن برخی افراد مخصوصاً دیابتی‌ها، هورمون‌هایی مانند کورتیزول، گلوکاگون و هورمون رشد ترشح می‌کند که باعث افزایش قند خون می‌شود.
این پدیده ممکن است باعث شود قند خون صبح ناشتا بالا برود، حتی اگر در طول روز قند کنترل شده باشد.
2. اثر سوموگی (Somogyi Effect):
در برخی افراد، کاهش شدید قند خون در طول شب (مثلاً به علت مصرف زیاد انسولین یا قرص‌های دیابت) باعث می‌شود بدن به‌صورت جبرانی با ترشح هورمون‌های ضد انسولین، قند خون را بالا ببرد.
نتیجه‌اش این است که صبح، قند خون بالا دیده می‌شود در حالی که شاید فرد دچار افت قند شبانه شده باشد.
3. اشتباه در نمونه‌گیری یا اندازه‌گیری:
خوردن پنهانی یا نوشیدن چیزی قبل از آزمایش ناشتا.
فعالیت فیزیکی زیاد قبل از آزمایش ۲ ساعته.
خطا در دستگاه یا روش اندازه‌گیری.
4. عدم تحمل گلوکز مختصر یا مراحل اولیه دیابت نوع ۲:
در برخی افراد با اختلال در تنظیم انسولین، ممکن است پاسخ انسولینی بعد از خوردن گلوکز، مؤثرتر از تنظیم قند در حالت ناشتا باشد.
بنابراین، قند ۲ ساعته نسبتاً خوب پایین می‌آید، ولی قند ناشتا بالا می‌ماند.
ریحانه پورمومنی
مشاور تغذیه و رژیم درمانی
ش.ن.پ: ۱۰۰۱۳_ت