یک ادعا مبنی بر این که طبع سرد غذاها بر التهاب سیستم ایمنی بدن اثرگذار است مطرح هست. آیا این ادعا صحت علمی دارد؟.
از نظر علم پزشکی و همچنین علوم تغذیه، غذاها دارای طبع سرد و گرم هستند؟.
بخش اول: مفهوم طبع غذا در طب سنتی ایرانی
تعریف طبع:
در طب سنتی ایرانی، هر ماده غذایی (و حتی هر انسان) دارای یک “مزاج” یا “طبع” است که بر اساس چهار خلط اصلی (صفرا، سودا، بلغم، خون) تعریف می‌شود. طبع‌ها معمولاً به صورت ترکیبی از ویژگی‌های گرم / سرد و تر / خشک توصیف می‌شوند.
در طب سنتی، گفته می‌شود که:
مصرف زیاد غذاهای سرد باعث کاهش حرارت غریزی، ضعف گوارش، افزایش بلغم و در برخی افراد، کاهش مقاومت بدن می‌شود.
سردی مزاج ممکن است در برخی افراد منجر به “اختلالات ایمنی”، “افزایش رطوبت بدن”، یا “رخوت و خستگی” شود.
این دیدگاه بر مبنای تجربیات طب سنتی است، اما مبنای آن با روش علمی مدرن متفاوت است و بر پایه مطالعات کنترل‌شده یا بیوشیمیایی نیست.
بخش دوم: دیدگاه علم پزشکی و علوم تغذیه مدرن
آیا علم تغذیه مدرن “طبع غذا” را به رسمیت می‌شناسد؟
خیر. در پزشکی مدرن، غذاها به جای طبع، با ویژگی‌های زیر تحلیل می‌شوند:
ترکیب شیمیایی (مثل نوع اسیدهای چرب، قند، فیبر)
شاخص گلایسمی و بار گلایسمی
تأثیر بر مسیرهای التهابی و اکسیداتیو
اثر بر میکروبیوم روده، انسولین، یا سیتوکین‌ها
بنابراین واژه‌هایی مثل “سردی غذا” یا “گرمی مزاج” در تحقیقات پزشکی کاربرد ندارند.
بخش سوم: التهاب و عملکرد سیستم ایمنی از دیدگاه پزشکی مدرن
التهاب مزمن چیست؟
التهاب واکنشی طبیعی از سوی سیستم ایمنی است. در التهاب مزمن، بدن به‌طور مداوم در حالت تحریک‌شده باقی می‌ماند که می‌تواند به بیماری‌هایی مثل:
بیماری قلبی
دیابت نوع ۲
چاقی
افسردگی
بیماری‌های خودایمنی
منجر شود.
غذاهایی که بر اساس شواهد علمی، التهاب را کاهش یا افزایش می‌دهند:
۱. غذاهای ضد التهابی:
ماهی چرب (سالمون، ساردین)= سرشار از امگا-۳، کاهش سیتوکین‌های التهابی
زردچوبه (کورکومین)= مهار مسیر NF-kB و COX-2
زنجبیل کاهش CRP و IL-6
روغن زیتون بکر= حاوی پلی‌فنول، کاهش مارکرهای التهابی
میوه‌ها و سبزیجات رنگی (توت، کلم‌بروکلی، انار)= آنتی‌اکسیدان‌ها، پلی‌فنول‌ها، فیبر بالا
مغزها (گردو، بادام)= چربی‌های مفید، ترکیبات ضد اکسیداتیو
۲. غذاهای التهاب‌زا:
گوشت قرمز فرآوری‌شده (سوسیس، کالباس)= نیتروزامین، چربی اشباع بالا
قند افزوده (نوشابه، شیرینی صنعتی)= افزایش قند خون و انسولین، افزایش CRP
چربی‌های ترانس= اختلال در عملکرد سلول‌های ایمنی
غذاهای سرخ‌شده صنعتی= اکسیداسیون چربی‌ها، محصولات گلیکاسیون نهایی (AGEs)
کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده (نان سفید، برنج سفید)= افزایش قند خون و التهاب مزمن
تطبیق دیدگاه طب سنتی با علوم مدرن
برخی غذاهایی که در طب سنتی “سرد” شناخته می‌شوند، در طب مدرن ممکن است اثر التهابی داشته باشند (مثلاً لبنیات پرچرب یا شیرینی‌ها)، و بالعکس. اما هیچ همبستگی علمی سیستماتیک بین طبع سرد یا گرم غذاها و پاسخ‌های ایمنی یا التهابی دیده نشده است.
1 پسندیده