اگر دیابت دارید و انسولین مصرف می‌کنید، ممکن است تجربه کرده باشید که نیمه‌شب با تعریق شدید، تپش قلب و یک کابوس وحشتناک از خواب بیدار می‌شوید. این پدیده می‌تواند ناشی از افت قند خون شبانه (Nocturnal Hypoglycemia) باشد.
چرا قند خون شبانه افت می‌کند؟
وقتی سطح قند خون در طول شب بیش از حد کاهش یابد، بدن برای جبران، هورمون‌های استرس‌زا مانند اپی‌نفرین (آدرنالین) و کورتیزول را ترشح می‌کند. این هورمون‌ها تلاش می‌کنند قند خون را به محدوده طبیعی بازگردانند:
اپی‌نفرین باعث افزایش ضربان قلب، اضطراب و تعریق شدید می‌شود.
کورتیزول با تحریک گلوکونئوژنز در کبد، قند خون را افزایش می‌دهد.
اما در برخی افراد، این پاسخ هورمونی می‌تواند قبل از اینکه بدن قند خون را کاملاً جبران کند، منجر به کابوس‌های شدید، تعریق شبانه و بیدار شدن ناگهانی شود.
عوامل موثر در افت قند خون شبانه
افت قند خون شبانه معمولاً به دلیل عدم تعادل بین دریافت غذا، میزان انسولین و فعالیت بدنی رخ می‌دهد. برخی از عوامل مهم عبارتند از:
تزریق بیش از حد انسولین قبل از خواب
نخوردن شام یا حذف میان‌وعده‌ی قبل از خواب
فاصله‌ی زیاد بین آخرین وعده‌ی غذایی و خواب
ورزش شدید در ساعات پایانی روز بدون تنظیم انسولین یا مصرف میان‌وعده‌ی مناسب
مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی (که تولید گلوکز کبدی را مهار می‌کند)
چگونه کابوس‌های شبانه را کنترل کنیم؟
قند خون قبل از خواب را بررسی کنید
- اگر کمتر از 110-100 mg/dL است و سابقه‌ی افت قند شبانه دارید، یک میان‌وعده‌ی مناسب مصرف کنید.
میان‌وعده‌ی قبل از خواب مصرف کنید
- ترکیبی از پروتئین + چربی سالم + کربوهیدرات پیچیده به پایداری قند خون در طول شب کمک می‌کند:
- یک لیوان شیر یا شیر بادام همراه با چند عدد مغز
- ماست یونانی پرچرب + دانه‌های چیا
- کره بادام‌زمینی + چند برش سیب یا نان سبوس‌دار
- تخم‌مرغ آب‌پز + یک تکه نان سبوس‌دار
زمان‌بندی انسولین را تنظیم کنید
- اگر مکرراً دچار افت قند شبانه می‌شوید، با پزشک خود مشورت کنید تا دوز انسولین شبانه را اصلاح کند.
وعده‌های غذایی را تنظیم کنید
- فاصله‌ی طولانی بین شام و خواب را کاهش دهید.
ورزش را در زمان مناسب انجام دهید
- ورزش سنگین را حداقل ۲-۳ ساعت قبل از خواب تمام کنید و در صورت لزوم، قبل از خواب یک میان‌وعده مناسب مصرف کنید.
در لحظه، درمان افت قند خون مهم است، اما باید علت اصلی آن را نیز پیدا کنیم! تکرار مکرر افت قند خون شبانه می‌تواند نشان‌دهنده‌ی نیاز به تغییر در دوز داروها، الگوی غذایی یا سبک زندگی باشد. پس فقط به رفع علائم اکتفا نکنید، ریشه‌ی مشکل را شناسایی و برطرف کنید!
برای کنترل بهتر دیابت و پیشگیری از افت قند خون، می‌توانید از راهنمایی‌های تخصصی استفاده کنید. تیم کتونیا همراه شماست!