بسیاری از افراد مبتلا به دیابت این سؤال را مطرح می‌کنند که آیا عسل جایگزین بهتری نسبت به شکر سفید است. در حالی که عسل یک شیرین‌کننده طبیعی است و برخی از خواص مفید مانند آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی را دارد، همچنان یک منبع قند ساده و کربوهیدرات محسوب می‌شود و می‌تواند سطح قند خون را افزایش دهد. بنابراین، مصرف آن برای افراد دیابتی باید با دقت و در حد اعتدال انجام شود.
عسل و تأثیر آن بر قند خون: شاخص و بار گلیسمی
شاخص گلیسمی (GI) و بار گلیسمی (GL) دو معیار مهم برای تعیین تأثیر یک ماده غذایی بر قند خون هستند:
- شاخص گلیسمی (GI): نشان می‌دهد که یک ماده غذایی چقدر سریع باعث افزایش قند خون می‌شود.
- بار گلیسمی (GL): علاوه بر سرعت افزایش قند خون، مقدار واقعی کربوهیدرات‌های موجود در یک وعده استاندارد از آن ماده غذایی را نیز در نظر می‌گیرد.
شاخص گلیسمی عسل: ۵۰ (کمتر از شکر که GI آن ۸۰ است، اما همچنان بالا)
بار گلیسمی عسل برای یک قاشق غذاخوری (حدود ۲۱ گرم): ۱۰.۵ (متوسط)
این یعنی اگرچه عسل نسبت به شکر تأثیر کندتری بر قند خون دارد، اما در حجم‌های بالا همچنان می‌تواند باعث افزایش قند خون شود.
آیا عسل برای دیابت مفید است؟
عسل به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی ممکن است در کاهش التهاب مرتبط با دیابت نقش داشته باشد. التهاب مزمن می‌تواند به مقاومت به انسولین و پیشرفت دیابت نوع ۲ کمک کند. با این حال، باید توجه داشت که بسیاری از مواد غذایی دیگر مانند سبزیجات، میوه‌های کم‌گلیسمی و مغزیجات نیز آنتی‌اکسیدان دارند بدون اینکه قند خون را افزایش دهند.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف عسل در مقادیر کم ممکن است سطح قند خون ناشتا را کاهش دهد، اما مصرف زیاد آن می‌تواند موجب افزایش هموگلوبین A1c (HbA1c) شود که نشان‌دهنده کنترل ضعیف قند خون در بلندمدت است. بنابراین، مدیریت مقدار مصرف و رعایت اعتدال، کلید اصلی استفاده از عسل در رژیم غذایی افراد دیابتی است.
خطرات مصرف عسل برای افراد دیابتی چیست؟
مصرف عسل، به‌ویژه در افراد دیابتی، ممکن است با برخی خطرات همراه باشد، از جمله:
- افزایش قند خون: به دلیل تأثیر مستقیم عسل بر سطح قند خون، متخصصین ممکن است توصیه کنند تا زمانی که دیابت به خوبی کنترل نشده است، از مصرف عسل و سایر شیرین‌کننده‌ها خودداری کنید.
- وجود شکر افزوده در برخی انواع عسل: برخی از انواع عسل‌های موجود در فروشگاه‌ها ممکن است حاوی شکر یا شربت‌های شیرین‌کننده اضافه باشند که می‌توانند تأثیر متفاوتی بر سطح قند خون بگذارند.
- عفونت‌ها: افراد باردار و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نباید عسل خام مصرف کنند، زیرا پاستوریزه نشده است. مصرف عسل خام و غیرپاستوریزه در این افراد ممکن است باعث عفونت‌های خطرناک شود.
بهترین نوع عسل برای افراد دیابتی چیست؟
اگر دیابت شما به خوبی کنترل شده است و می‌خواهید عسل را در رژیم غذایی خود بگنجانید، بهتر است از انواع طبیعی، ارگانیک و خام استفاده کنید، مشروط بر اینکه باردار نباشید یا سیستم ایمنی ضعیفی نداشته باشید. این انواع ممکن است گزینه‌ای ایمن‌تر برای افراد دیابتی باشند، زیرا عسل طبیعی فاقد شکر افزوده است.
عسل خام حاوی مواد مغذی بیشتری نسبت به عسل‌های تصفیه‌شده است، اما همچنان باید در حد اعتدال مصرف شود.
چگونه عسل را در رژیم غذایی دیابتی جای دهیم؟
۱. مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه: قبل از مصرف عسل، مقدار مجاز مصرف را بررسی کنید.
۲. اندازه‌گیری دقیق مقدار مصرف: مصرف ۱ قاشق چای‌خوری در برخی وعده‌ها ممکن است قابل کنترل باشد، اما باید از مصرف بیش از حد اجتناب کرد.
۳. ترکیب با فیبر و پروتئین: ترکیب عسل با مواد غذایی حاوی فیبر و پروتئین می‌تواند تأثیر آن بر قند خون را کاهش دهد.
۴. مقایسه با سایر شیرین‌کننده‌ها: استویا و زایلیتول گزینه‌های بهتری برای کاهش تأثیر بر قند خون هستند.
نتیجه‌گیری
افراد مبتلا به دیابت می‌توانند عسل را مصرف کنند، اما به مقدار کم و با احتیاط. در حالی که عسل ممکن است نسبت به شکر سفید شاخص گلیسمی پایین‌تری داشته باشد و دارای خواص مفید باشد، همچنان می‌تواند قند خون را افزایش دهد.
بار گلیسمی عسل در مقدارهای بالا می‌تواند مشکل‌ساز شود، بنابراین مصرف آن باید کنترل‌شده باشد.
قبل از افزودن عسل به رژیم غذایی خود، با پزشک و متخصص تغذیه مشورت کنید. عسل برای همه افراد مناسب نیست، به‌ویژه برای کسانی که باید سطح قند خون خود را پایین نگه دارند.
اگر تصمیم به مصرف عسل دارید، از انواع خام و طبیعی که بدون قند افزوده هستند استفاده کنید و میزان مصرف خود را تحت کنترل داشته باشید.