سوال پرتکراری که همیشه پرسیده میشه این هست که آیا دیابت ریشه ی ارثی داره؟ چه علت های دیگه ای میتونه داشته باشه؟
دیابت یکی از بیماریهای شایع متابولیکی است که در اثر اختلال در تولید یا عملکرد انسولین رخ میدهد. این بیماری به دو دسته اصلی تقسیم میشود: دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲، که هر کدام علل و ویژگیهای متفاوتی دارند. در ادامه به بیان عوامل مرتبط با بروز دیابت میپردازیم.
دیابت و عوامل ژنتیکی
دیابت ممکن است ریشههای ژنتیکی داشته باشد. افرادی که سابقه خانوادگی دیابت، بهویژه دیابت نوع ۲، دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند. برای مثال، اگر یکی از والدین به دیابت مبتلا باشد، احتمال ابتلای فرزند به این بیماری افزایش مییابد. با این حال، عوامل محیطی و سبک زندگی نیز نقش اساسی در بروز این بیماری دارند و ژنتیک تنها یکی از قطعات این پازل است.
انواع دیابت و علل آنها
۱. دیابت نوع ۱ (وابسته به انسولین)
این نوع دیابت بیشتر در کودکان و نوجوانان مشاهده میشود و یک بیماری خودایمنی محسوب میشود. در این حالت، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلولهای بتا در پانکراس، که وظیفه تولید انسولین را دارند، حمله کرده و آنها را تخریب میکند.
- عوامل موثر:
- ژنتیک: برخی ژنهای خاص ممکن است خطر بروز این بیماری را افزایش دهند.
- عوامل محیطی: عفونتهای ویروسی یا سایر محرکهای محیطی میتوانند سیستم ایمنی را تحریک کنند.
۲. دیابت نوع ۲ (غیروابسته به انسولین)
این نوع دیابت شایعتر است و بیشتر در بزرگسالان، بهویژه افرادی با سبک زندگی کمتحرک یا اضافهوزن، دیده میشود. در این حالت، بدن به انسولین تولید شده پاسخ مناسبی نمیدهد (مقاومت به انسولین).
- عوامل موثر:
- ژنتیک: وجود سابقه خانوادگی نقش مهمی دارد.
- چاقی: چربی اضافی در بدن، بهویژه در ناحیه شکم، عملکرد انسولین را مختل میکند.
- سبک زندگی ناسالم: عدم فعالیت بدنی کافی و رژیم غذایی پرچرب و پرقند.
- افزایش سن: با افزایش سن، حساسیت بدن به انسولین کاهش مییابد.
۳. دیابت بارداری
این نوع دیابت در دوران بارداری رخ میدهد و معمولاً پس از زایمان بهبود مییابد، اما خطر ابتلای مادر به دیابت نوع ۲ در آینده را افزایش میدهد.
- عوامل موثر:
- اضافهوزن قبل از بارداری.
- سابقه خانوادگی دیابت.
- هورمونهای بارداری که مقاومت به انسولین ایجاد میکنند.
سایر عوامل موثر در بروز دیابت
- بیماریهای پانکراس: اختلالات یا جراحیهای پانکراس میتوانند تولید انسولین را کاهش دهند.
- مصرف برخی داروها: داروهایی مانند استروئیدها ممکن است باعث افزایش قند خون شوند.
- استرس مزمن: استرس طولانیمدت میتواند منجر به افزایش هورمونهایی شود که بر قند خون تأثیر میگذارند.
نتیجهگیری
دیابت یک بیماری چندعلتی است که علاوه بر عوامل ژنتیکی، تحت تأثیر سبک زندگی و شرایط محیطی قرار دارد. پیشگیری از دیابت نوع ۲ با ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی مانند تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و کنترل وزن ممکن است. اما دیابت نوع ۱ که بیشتر ریشه خودایمنی دارد، کمتر قابل پیشگیری است و نیاز به مدیریت مادامالعمر دارد. توجه به عوامل خطر و پیگیری منظم پزشکی میتواند به شناسایی زودهنگام و مدیریت بهتر این بیماری کمک کند.